Το Κλέφτικο Τραγούδι και η αντίληψη του προσώπου
- Λεπτομέρειες
- Γράφτηκε από τον/την Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος
Ε ι σ α γ ω γ ι κ ά
Η Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Γεωργίου και Αρτεμισίας Καψωμένου εγκαινιάζει τη συμμετοχή της στον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 με ένα κείμενο που εστιάζει στα αξιακά πρότυπα του λαϊκού πολιτισμού, που γέννησαν τη μεγάλη πράξη της Επανάστασης. Η επιλογή αυτή εκφράζει την άποψη του μελετητή ότι για τις μεγάλες ιστορικές πράξεις δεν αρκούν οι προσωπικές ικανότητες ενός ιδιοφυούς στρατηγού ή διορατικού πολιτικού, ούτε είναι ζήτημα γραφειοκρατικού σχεδιασμού στα παρασκήνια της εξουσίας, αλλά έργο του συλλογικού υποκειμένου και των αξιακών προτύπων που το διακρίνουν ως ιστορική οντότητα. Τα πρότυπα αυτά ο μελετητής ανιχνεύει στους πολιτισμικούς κώδικες των ηρωικών δημοτικών τραγουδιών της προεπαναστατικής περιόδου και των χρόνων της Επανάστασης, που είναι τα Κλέφτικα και τα ομόθεμα Ιστορικά τραγούδια. Τί πλεονέκτημα έχει αυτή η επιλογή απέναντι σε άλλες, λ.χ., ιστορικές πηγές για τα πολεμικά γεγονότα που συνέβαλαν στην ευόδωση του σκοπού; – Στα δημοτικά τραγούδια, που είναι σύγχρονα με τα γεγονότα, αποκρυσταλλώνεται η αντίληψη του συλλογικού φορέα, που είναι συνάμα δημιουργός των τραγουδιών και συμμέτοχος στην ιστορία. Και συνεπώς, η σημασιοδότηση των γεγονότων εκφράζει αυθεντικά τους πολιτισμικούς κώδικες της συγκεκριμένης ανθρώπινης κοινότητας,. Η μελέτη αυτών των κωδίκων ανέδειξε μια ιστορικής σημασίας κατάκτηση στο πεδίο του πολιτισμού, που είναι το πέρασμα από το ηρωικό ιδεώδες του ξεχωριστού ατόμου, που αποτελούσε το πρότυπο του ακριτικού τραγουδιού, σ’ ένα νέο, ωριμότερο ηρωικό πρότυπο, το ιδεώδες του ανθρώπινου προσώπου, που σημαδεύει, σύμφωνα με τον μελετητή, το πέρασμα από τη μεταβυζαντινή στη νεοελληνική πολιτισμική φάση. Το σπουδαίο είναι ότι δεν πρόκειται εδώ για μια ατομική κατάκτηση, πνευματική σύλληψη μιας μεγάλης διάνοιας, φιλοσόφου ή στοχαστή, αλλά για το συλλογικό βίωμα ενός ολόκληρου λαού, που τροφοδότησε και καθοδήγησε τις μεγάλες πράξεις στην υπό μελέτη ιστορική περίοδο.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΕΤΟΥΣ 2021
- Λεπτομέρειες
- Γράφτηκε από τον/την Διαχειριστής
Α. Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Η Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη [θα γίνει πιθανότατα διαδικτυακά].
Β. Χρονικό των Κρητικών Επαναστάσεων από το 1866 ως την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα (1913). Ομιλίες, Προβολές, Έκθεση ιστορικών ντοκουμέντων και φωτογραφιών [Πύργος Αλικιανού, Ιούλιος 2021]
Γ. «Φιλολογικό Αναλόγιο» με θέμα «Η Επανάσταση του 1821 στη λογοτεχνία μας». Ανάγνωση αφηγηματικών και ποιητικών κειμένων. Διαδικτυακές εκδηλώσεις, που με αφετηρία το Μάρτιο 2021 θα εκτείνονται σε όλη τη διάρκεια του έτους [θα ακολουθήσει ειδική ανακοίνωση]
Δ. Πανηγυρικός εορτασμός των 80 χρόνων από τη Μάχη της Κρήτης. Οι εκδηλώσεις θα συνδυαστούν με την επέτειο της εκτέλεσης των 118 πατριωτών στον ποταμό Καιρίτη, την 1η Αυγούστου 1941.
Ε. Προκήρυξη διαγωνισμού για τη συλλογή πληροφοριών που διασώζονται στη συλλογική μνήμη με τη μορφή τοπικών προφορικών παραδόσεων ή αφηγήσεων πεζών και ποιητικών (: ιστορικές ρίμες) για τις κρητικές επαναστάσεις κατά των Τούρκων, από το 1821 ως την ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας.
Γιώργος Θεοτοκάς. Σπουδή στο νεοελληνικό πολιτισμό - Μνήμη Ορέστη Βουρεξάκη
- Λεπτομέρειες
- Γράφτηκε από τον/την Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος
Γιώργος Θεοτοκάς. Σπουδή στο νεοελληνικό πολιτισμό
Μνήμη Ορέστη Βουρεξάκη
Στη σημερινή κρίσιμη ιστορική συγκυρία, ο λόγος του Γιώργου Θεοτοκά αποχτά απροσδόκητη επικαιρότητα. Κι αυτό έχει να κάνει με την αντιστοιχία των εποχών, της δικής του με τη δική μας. Βρισκόμαστε και πάλι αντιμέτωποι με μια παγκόσμια κρίση, ανάλογη μ’ αυτήν που ακολούθησε τον Πρώτο και οδήγησε στο Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Και οι δυνάμεις που βρίσκονται στο διεθνές προσκήνιο είναι απελπιστικά ανεπαρκείς για να τη διαχειριστούν. Είναι φανερό· η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική και πολιτική, είναι πρωτίστως πολιτισμική. Ο Γιώργος Θεοτοκάς διέβλεψε πολύ νωρίς την πολιτισμική διάσταση της κρίσης που την κορύφωσή της ζούμε σήμερα· και τη συνόψισε σ’ ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμά της, το «μηδενισμό». Ο «μηδενισμός» δηλώνει την απώλεια της πίστης σε αξίες που δίνουν νόημα και περιεχόμενο στην ανθρώπινη ύπαρξη· απώλεια που σημαίνει ότι το κυρίαρχο σύστημα διαψεύδει τις αξίες, και μαζί τους την πίστη των ανθρώπων σ’ ένα όραμα ζωής. Καταλυτική είναι η κριτική του Θεοτοκά για τη μηδενιστική ιδεολογία στην τέχνη σ’ ένα δοκίμιο της ωριμότητάς του με το σημαδιακό τίτλο «Η ύβρις» (1965). Μισόν αιώνα αργότερα οι εκτιμήσεις του επιβεβαιώνονται πλήρως. Το κυρίαρχο σύστημα απομακρύνεται με όλο και ταχύτερους ρυθμούς από το ανθρωποκεντρικό πρότυπο των κλασικών πολιτισμών και τείνει να συγκροτήσει τον αντίπαλο πόλο, όπου, αντί το σύστημα να υπηρετεί τον άνθρωπο, ο άνθρωπος υποχρεώνεται να υπηρετεί το σύστημα. Αυτή ακριβώς η αντιστροφή αποτελεί το τεκμήριο ότι η κρίση είναι πρωτίστως κρίση πολιτισμού.
Διαδικτυακή διάλεξη Ερατοσθένη Καψωμένου: Το ελληνικό πολιτισμικό πρότυπο στο δημοτικό τραγούδι
- Λεπτομέρειες
- Γράφτηκε από τον/την Διαχειριστής
Στο πλαίσιο των επιστημονικών εκδηλώσεων του Εργαστηρίου Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 5 Ιουνίου 2020 και ώρα 18.00 από τον Ερατοσθένη Γ. Καψωμένο, Ομότιμο Καθηγητή του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ανοικτή διαδικτυακή διάλεξη με τίτλο: Το ελληνικό πολιτισμικό πρότυπο στο δημοτικό τραγούδι.
Προλογίζει ο Καθηγητής Μ. Γ. Βαρβούνης, Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας. Συντονίζει ο Δρ. Θανάσης Β. Κούγκουλος, Μέλος Ε.ΔΙ.Π.
Σύνδεσμος συμμετοχής στη διαδικτυακή διάλεξη με Skype for Business ή Skype Meetings:
https://meet.lync.com/houtest-ac/kougkoulos.athanasios/NUX3UGCD
Η διάλεξη του Ομότιμου Καθηγητή Ερατοσθένη Γ. Καψωμένου επιχειρεί μία σημειωτική ανάγνωση του ελληνικού πολιτισμικού προτύπου στο δημοτικό τραγούδι με βάση τους άξονες: α. Το δημοτικό τραγούδι έκφραση ενός συμμετοχικού πολιτισμού, β. Δημοτικό τραγούδι και αρχαϊκή τέχνη, γ. Διακριτικά γνωρίσματα του λαϊκού πολιτισμικού προτύπου και δ. Μυθικά αρχέτυπα και κώδικες του ελληνικού πολιτισμικού προτύπου.
Μανώλης Γλέζος (9 Σεπτεμβρίου 1922 – 30 Μαρτίου 2020)
- Λεπτομέρειες
- Γράφτηκε από τον/την Διαχειριστής
Η Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Καψωμένου συμμετέχoντας στις εκδηλώσεις μνήμης και τιμής για τον Μανώλη Γλέζο, εξέδωσε το ακόλουθο Ψήφισμα:
Ύστερα από κάθε μεγάλη απώλεια έρχεται η ώρα του απολογισμού· τί κοινωνικό έργο παρήγαγε και τί ηθικό παράδειγμα έδωσε με τη ζωή και τη δράση του ο μεγάλος άνδρας; Επιχειρούμε μ’ αυτό το Ψήφισμα μια δημόσια αποτίμηση της κοινωνικής και πνευματικής παρακαταθήκης του ήρωα της ελληνικής Αντίστασης Μανώλη Γλέζου, με την πεποίθηση ότι η επιλογή αυτή είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξισορροπήσομε την οδύνη της απώλειας, να συμβάλομε ώστε τα διδάγματά του να γίνουν κοινή συνείδηση, να μην αφήσομε να πάει χαμένος ο αγώνας του.
Ψήφισμα για την εκδημία του ποιητή Γιάννη Δάλλα
- Λεπτομέρειες
- Γράφτηκε από τον/την Διαχειριστής
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών-Ιδρύματος Καψωμένου, πληροφορήθηκε με βαθιά οδύνη την εκδημία του Ποιητή Γιάννη Δάλλα, Ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και αποφάσισε, σε έκτακτη συνεδρίασή του, να εκδώσει το παρόν τιμητικό Ψήφισμα εις αναγνώριση της μεγάλης προσφοράς του εκλιπόντος στην Ελληνική Λογοτεχνία ως δημιουργού, στην Ελληνική Φιλολογία ως ερευνητή και συγγραφέα, στην Ελληνική Παιδεία ως δασκάλου και παιδαγωγού.
Ο Γιάννης Δάλλας υπηρέτησε με ένθεο ζήλο, σε όλη τη διάρκεια της μακράς ζωής του, την ελληνική Εκπαίδευση, ιδιωτική και δημόσια, με επιστέγασμα τη γόνιμη θητεία του ως Τακτικού καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ως Ομότιμου καθηγητή στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.